KNMI - Klimaat van Nederland (2024)

In alle KNMI’23-klimaatscenario’s droogte. worden de zomers in de toekomst droger. Alleen de mate waarin verschilt per scenario.

Bekijk onze veelgestelde vragen over droogte.

Door de opwarming van de aarde zal de lucht in Nederland meer waterdamp bevatten, ongeveer 6-7 procent meer per graad opwarming. Dit geeft een toename van neerslagextremen. De mate waarin is echter afhankelijk van het type neerslag; extreme neerslag uit buien neemt mogelijk sneller toe dan die uit frontale zones.

Neerslagextremen zijn in Nederland toegenomen in de meeste statistieken. Zo is bijvoorbeeld het aantal dagen met meer dan 50 millimeter op 1 station in Nederland gemiddeld bijna verdubbeld in de laatste 50 jaar. Vanwege de grilligheid van de weerverschijnselen die zorgen voor deze extremen zijn deze toenames echter nog niet altijd statistisch met zekerheid vast te stellen, zeker voor de meest heftige buien.

Op grond van de opwarming van de aarde, en de daarmee gepaard gaande toename van de hoeveelheid vocht, wordt een verdere intensivering van de neerslag verwacht. Dit leidt tot zwaardere extremen en het vaker voorkomen van extreme hoeveelheden neerslag. Toenames hangen af van de wereldwijde opwarming, de verandering in stromingspatronen en ook het type neerslagextreem.

Bekijk onze veelgestelde vragen over extreme neerslag en uitleg over neerslagstatistieken.

Door de opwarming van de aarde neemt niet alleen de gemiddelde temperatuur, maar ook de temperatuur van de warmste dagen van het jaar toe. De temperatuur van de warmste dag van het jaar is sinds 1900 ruim 3 graden toegenomen, zowel in daggemiddelde temperatuur als de maximumtemperatuur. Hierdoor neemt ook het aantal hittegolven (volgens de officiële KNMI-definitie) toe, hittegolven komen dus vaker voor.

Het is niet eenvoudig de waargenomen trend ook volledig aan het versterkte broeikaseffect toe te schrijven. Hiervoor gebruiken we klimaatmodellen, maar die berekenen maar ongeveer anderhalve graad stijging in de hoogste temperatuur van het jaar in Nederland. De helft van de stijging is zeker een gevolg van de toegenomen concentraties broeikasgassen, maar de andere helft is of door andere factoren veroorzaakt of door een onderschatting van de trend van de klimaatmodellen. In gebieden waar veel mensen wonen, zorgt verstedelijking voor nog hogere temperaturen.

In de KNMI’23-klimaatscenario’s neemt het aantal tropische dagen (30 graden of meer) eind deze eeuw toe van 5 naar 9 per jaar bij de lage scenario’s. Bij hoge uitstoot van broeikasgassen kan het oplopen naar gemiddeld 30 tropische dagen per jaar. 40 graden, nog maar één keer eerder in Nederland voorgekomen, kan dan bijna elk jaar voorkomen.

Bekijk onze uitleg over hittegolven.

CO2 is ondanks de relatief lage concentratie een ontzettend belangrijk bestanddeel van de atmosfeer. Het is noodzakelijk voor het leven, niet alleen direct als grondstof voor planten om te groeien, maar ook indirect via het effect op het klimaat. Zonder CO2 en andere broeikasgassen zou het namelijk te koud zijn op aarde voor het leven zoals wij dat nu kennen.

CO2 wordt continu uitgewisseld tussen de atmosfeer, de oceaan en het leven op aarde. Het natuurlijke evenwicht werd verstoord toen mensen begonnen met ontbossing en vooral door het op grote schaal verbranden van fossiele brandstoffen: olie, gas en steenkool. Daardoor hebben wij extra CO2 aan die kringloop toegevoegd. Die toenemende CO2-concentratie in de atmosfeer en in de oceanen zorgt ervoor dat de aarde opwarmt en de oceanen verzuren.

Daarnaast neemt door industriële activiteit en landbouw ook de concentratie van andere broeikasgassen toe: methaan, lachgas, fluorgassen en ozon. De totale hoeveelheid broeikasgassen kan worden uitgedrukt in CO2-equivalenten. Andere broeikasgassen worden dan omgerekend naar een hoeveelheid CO2 die hetzelfde klimaateffect zou hebben. Op die manier kan de invloed van verschillende broeikasgassen met elkaar vergeleken worden. De non-CO2-broeikasgassen zijn samen verantwoordelijk voor ongeveer de helft van het versterkte broeikaseffect.

De extra broeikasgassen die wij in de lucht brengen, werken als een isolerende deken. De aarde kan haar warmte minder makkelijk kwijt en warmt dus op. Als gevolg van het versterkte broeikaseffect is het aardoppervlak is nu gemiddeld 1,3ºC warmer dan eind 19de eeuw.

In 2023 bereikte de wereldwijde CO2-uitstoot een recordhoogte van bijna 41 miljard ton. Aangezien het eeuwen duurt voordat CO2 verdwijnt, bouwt de uitgestoten CO2 zich op. Om de opwarming te beperken tot 1,5 graden mag er vanaf januari 2023 niet meer dan 250 miljard ton CO2 uitgestoten worden. Oftewel, op basis van de huidige uitstoot zal dat zogenaamde koolstofbudget begin 2029 op zijn.

Lees hier meer over hoe broeikasgassen de aarde opwarmen.